Kripto para modası, tüm dünyayı kasıp kavuruyor. Bir kaç ülke ise kendi sanal para birimlerini Bitcoin’in arkasındaki teknoloji olan blok zincir temelinde ihraç etme olasılığıyla harekete geçti. Bu fikir, henüz küresel bankacılık sistemi aracılığıyla uygulanan uluslararası yaptırımlardan kaçmak isteyen diktatörler arasında oldukça popüler gözüküyor. Ancak devlet destekli kripto para birimleri savunucularına göre, böyle bir akım başladığında uluslararası para sisteminde ezberi bozacak şekilde değişiklikler görülebilir.
Bu fikir kim tarafından ortaya atıldı?
Venezuela Cumhurbaşkanı Nicolas Maduro, Petro adlı kripto para birimini ortaya atarak, her birim Petro’nun bir petrol varile denk geleceğini söylüyor. Maduro, Petro’nun Venezuela’nın yabancı para birimlerini elde etme ve dünyanın her yerinden mal ve hizmet alabileceği konusunda büyük bir etkisi olacağını savunuyor. Petro tokenlarının yaklaşık yüzde 40’ı kurumsal yatırımcılara odaklı olacak şekilde bir planlama yapılıyor. Başarı hiçbir şekilde güvence altına alınmamaktadır. Ayrıca Maduro’nun planında öngörüldüğü gibi, kripto para ticaretini ham veya diğer sabit varlıklarla değiştirmek için henüz hiçbir mekanizma bulunmuyor. Venezuela’da muhalefet kontrolündeki parlamento ise önerilen Petro’yu yasadışı bir para birimi olarak ilan etmiş durumda.
Başka hangi ülkeler kripto paraları gündemine aldı?
Rusya merkez bankası, Brezilya, Çin, Hindistan ve beş eski Sovyet cumhuriyeti de dahil olmak üzere, dünya nüfusunun yüzde 40’ına sahip ülkeleri kapsayacak kripto para üstü bir sistemin oluşturulması konusunda planlarını konuşmaya hazırlanıyor. Diğer yandan konuyla ilgili geçtiğimiz günlerde Çin Halk Bankası Başkan Yardımcısı Fan Yifei, Çin ticari kuruluşlarıyla beraber ihraç edilebilecek dijital bir para birimi olasılığı üzerine yaptığı araştırmalarını yayınladı. Nakit kullanımının neredeyse bittiği İsveç’te ise İsveç Merkez bankası, özel aktörlerin kontrol ettiği diğer sanal para birimlerinin yaygın kullanımının rekabet edebilirliğe zarar verebileceği endişesi ile kendi dijital para birimi E-krona’yı ihraç etme konusunda araştırmalara başladı bile.
Kripto paralar doğaları gereği devlete ait olmayan mantığında değil midir?
Şimdiye kadar evet. Bitcoin, birçok rakibi ve taklitçileri, merkezi otoriteden bağımsız olarak gelişti. Ancak tüm kripto para birimlerini destekleyen Blockchain teknolojisi, merkezileşmeyi engellemez. Teorik olarak, bir hükümet sanal bir para birimini kağıt para biriminden daha fazla kontrol edebilir. Çünkü Blockchain defterine kaydedilen tüm işlemleri izleyebilir.
Devletler Kripto paraların piyasaya sürülmesinden nasıl yararlanabilir?
Para arzının, bir para politikası aracı olan faiz oranları ile kontrol edilmesi daha direkt bir etki olacaktır. Bu da daha etkin ve düşük maliyetli olduğu anlamına gelebilir. İşlemler izlenebilir olacağından, hükümetler vergi kaçakçılığına son verebilir. Artı, aynı nedenden dolayı Bitcoin, hükümetin para birimini kontrol altına almak isteyen insanlar arasında oldukça popülerdir. Dijital bir para birimini başlatmak, para biriminin küresel finansal sistem tarafından etkilenmesinden hoşlanmayan herhangi bir hükümet için çekici görünebilir. Buna uluslararası yaptırımlarla karşı karşıya bulunan hükümetler de dahildir.
Kripto para birimleri yaptırımlardan kaçınmak için nasıl kullanılabilir?
ABD, hedef ülke ile iş yapan bankaları ve şirketleri Amerikan finansal sisteminden engelleyerek yaptırım uygulayabilmektedir. Ülkelerin yaptığı İhlaller, uluslararası bankacılık sistemindeki işlemleriyle izlenir. Ancak bir hükümet kendi dijital para birimine sahipse, işlemleri ABD makamları tarafından saptanamayabilir. Bitcoin, küresel kullanımından dolayı yaptırımlara oldukça müsait olabilir. Artı, gördüğümüz gibi, Bitcoin’in değeri oldukça dalgalı bir seyir izlemektedir.
Kripto para modası, uluslararası para sistemi için ne anlama gelmektedir?
Batı’nın egemen olduğu küresel finansal sistem, ülkeler arasında ticaret yapmaya ve birbirlerine yatırım yapmasına izin veren uluslararası çapta üzerinde anlaşmaya varılmış kurallar, normlar ve kurumlara dayanır. Küresel piyasalara, Dolar ve ABD bankacılık sistemi hakim olduğu için ABD, sistem üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Yeterli sayıda ülke kendi dijital para birimlerini kurduğunda ise, mevcut çerçeve dışında faaliyet göstererek, Fed ve Avrupa Merkez Bankası gibi geleneksel küresel merkez bankalarının etkilerini önemli derecede kısabilir.
Bankalar için ne anlama gelmektedir?
Ulusal kripto para birimleri söz konusu olduğunda, Blockchain teknolojisi, şu anda kurumsal bankaların üstlendiği takas sürecinin yerini alacak ve önemli bir gelir akışını engelleyecektir. Bankalar büyük olasılıkla mortgage tarzı konut kredisi ve diğer kredi ürünlerini veren rollerini sürdüreceklerdir. Ancak takas sürecindeki paranın uluslar arası dolaşımı konusunda bankaların sahneden inmeye niyetleri yok gibi duruyor. Zira uluslar arası bankaların blockchain uygulamalarını hayata geçirmeye başladıklarını da görüyoruz. Bu gelişmeler ışığında, Kripto para modası, dünya finansal sistemini oldukça fazla meşgul edecek gibi gözüküyor.
