İnsanlar koleksiyonlar yapmaya bayılır. Zamanında Pokemonlar, Yu-Gi-Oh kartları, tasolar biriktirip sabaha kadar oynadığımız, değerli olan parçalar için ne kadar uğraştığımızı hepimiz biliyoruz. O mavi gözlü ejderhayı alabilmek için cebimdeki üç beş kuruşu sonuna kadar vermeye hazır olduğum dönemleri hatırlıyorum. Hala da çağımızda bu merak devam ediyor. Pokemon-Go oyunu ile insanların sokaklara doluşup sanal pokemonları kazanmak için kilometrelerce yürüdüğünü, bunlar için kıyasıya “savaşlar” verildiğini haberlerden biliyoruz. Birçoğumuz da bu oyunun direkt olarak içindeydik. Peki sonra ne oldu? O güzelim kartlar ya annemizin gazabına uğrayıp atıldı ya da Pokemon-Go oyunu gibi artık hevesimizi kaybettik. Peki milyon dolarlarca fon sağlanan CryptoKitties gibi oyunların devri ne kadar sürecek?
Sanal kediler hazinesi: CryptoKitties
Blockchain teknolojisi ile bu koleksiyona sahip olma olayı biraz daha değişti. Kripto paralar ile ticaretin yapıldığı, bazı parçaların değer kazanıp büyük meblağlara satıldığı oyunlar mevcut. Bunlarda en ünlüsü de geçen yıl ortalığı birbirine katan “CryptoKitties” oyunu. Ethereum ticareti ile dönen oyun sayesinde bir anda sistemde o kadar çok ticaret yapılmıştı ki ağa yapılan aşırı yükleme nedeni ile ortaya sorunlar çıkmıştı. İnsanlar bu oyunda sanal kediler alıp satıyor, onları çiftleştiriyor, besliyor, ilgileniyor. Evet aynı zamanın sanal bebekleri gibi. Ama CryptoKitties’lerin en büyük farkı ise bu sanal kedilerin sizi asla bırakmaması. Blockchain ağı üstünde oluşturulan bu kediler satmadığınız sürece asla silinmiyor, bu yüzden onları kaybetme şansınız da olmuyor.
İnsanlar bu oyunu o kadar çok sevdi ki oyunda milyon dolarlar harcandı. Satışta 500.000.000 ETH değerindeki kedileri görünce gözleriniz büyüyor. Her ne kadar o satışlar gerçekleştirilmese de 200 ETH değerinde kedilerin satışı yapıldı. Peki nedir CryptoKitties’i özel kılan şey?
Koleksiyonların altındaki teknoloji: ERC-721
Bu oyunun altında ERC-721 tokeni yatıyor. Bu token her ne kadar diğerlerine benzese de temelde 3 tan farkı bulunuyor.
Öncelikle normalde tokenler kendi arasında değiştirilebilirken bu tokenin değişimi yapılamıyor. Her token benzersiz ve sadece sizde bulunuyor. Bu da piyasadaki tokenlerin birbirinden farklı fiyatlarda olmasını sağlıyor. Yani 1 ETH=1 ETH değil bu oyunda. Bazılarının fiyatı daha yüksekken bazıları daha düşük olabiliyor. Ama karmaşık algoritması sabit değil, yani nadire ulaşmanız o kadar kolay olmuyor.
İkinci olarak genelde parçalara bölünebilen tokenler, ERC-721 için geçerli değil. 0.1 ERC-721’e sahip olamıyorsunuz. Her token sadece tek parçadan oluşuyor.
Son olarak da her sektörde olduğu gibi tokenlerin değeri de ne kadar az olduğuna bağlı. Bu kıtlık durumu onların ne kadar çok değerli olduğunu gösteriyor. Ama ERC-721 de işler biraz farklı. Her token bireysel olarak nadirliğini koruyor. Ne kadar çok ya da ne kadar az elinizde tuttuğunuza bağlı değil.
Böylelikle bu kripto koleksiyonları yepyeni bir pazar alanı doğuruyor.
Sadece bir heves mi?
Bunların hepsini düşündüğünüzde bir gerçekle yüzleşmek gerekiyor. İnsanlar maymun iştahlıdır. Bir şeyden sıkılıp yeni bir şeye atlamaya çok meyilli olduklarından bu koleksiyonları da bir süre sonra onlara değersiz gelebilir. İnsanların sıkılıp koleksiyonlarını bıraktıklarında da bu kripto koleksiyonlar giderek değer kaybedecek. Hali hazırda CryptoKitties’in popülerliği de giderek azalıyor.
Diğer açıdan kripto koleksiyonlar, kripto varlıkların temelinde yatan merkezisizleştirme mantığına aykırı. Temelinde bir firmaya bağlı olan bu koleksiyonlar, yapımcı oyunu kapattığı an insanlar bunları elinde tutsa da artık değersiz bir hale gelebilir.
Muhtemelen gelecekte bu sorun ortadan kalkacak olsa da hala devam eden bir yavaşlık sorunu var. ERC-721 amacına her ne kadar iyi hizmet ediyor olsa da yazının başında da bahsettiğimiz gibi Ethereum ağına olumsuz etkileri olabiliyor. Buna bir çözüm olarak da başka chainlere geçiş yapılabilir ya da yeni bir altyapı hazırlanabilir. Etheremon gibi Ethereum tabanlı bazı oyunlar bile farklı Blockchain ağlarına kaymış durumda.
Sonrasında neler olacak?
Yukarıda listelenen sorunlar muhtemelen kripto koleksiyonların türünü öldürmeyecek. Kripto koleksiyonlarının tartışmasız geniş bir kitlesi var. Bazı insanlar koleksiyoncuların, kripto paralarla ilgilenmeyecek olan insanları cezbetmesini ve onların eğlenceli bir şekilde öğrenmelerini sağladığını söylüyor.
Ancak yeni başlayanlara ne derece hitap ettiği biraz şüpheli. Çoğu kripto koleksiyonunda adeta kumar oynanıyor. Kripto kediler sahiplenildiğinde ya da çiftleştirildiğinde ortaya çıkacak olan kedinin değeri tamamen şans. Bir nevi piyango oynanıyor. Nadir bir kripto kedi için beş haneli rakamlar ödenirken bazıları ise pek ilgi görmüyor.
Modası geçtikçe değerleri bir miktar düşecek olsa da koleksiyonların uzun soluklu olarak pazarlarda yeri var. Taklit edilemeyecek olmaları da onları çekici kılıyor. Kişisel düşüncem, insanlar sanal varlıklarına bu kadar çok değer verirken ve insanlarda bulunan bu üstünlük kurma hevesi sürerken bu koleksiyonlar uzun süre unutulmayacak. Video oyunlarındaki eşyalara yüksek rakamlar ödeyip, hiç sahip olmadığımız tarlaları sürerken neden bir de sanal kedimiz olmasın ki?
