Kripto Paraların Hukuki Durumu ve Ödemelerde Kullanılamaması

           Kripto paralar Ülkemizde 16 Nisan tarihli Resmi Gazete’de, “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılamamasına Dair Yönetmelik”’e kadar düzenlenmemiş idi. Yönetmelik’te hem kripto varlıkların hukuki durumu hem ödemelerde kullanılmamasına dair düzenleme mevcuttur.

Yönetmelik, asıl olarak 6493 sayılı, Elektronik Para Kuruluşlarını düzenleyen Kanun’u dayanak yaparak, kripto paraların(varlıkların) ödeme ve ödeme hizmetlerinde kullanılamayacağını düzenledi.

6493 sayılı Kanun’un 12 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile  18 inci maddesinin altıncı fıkrası, bu Yönetmeliğin ne ifade ettiği hakkında büyük önem arz etmektedir.

            Kripto Paralar Hakkında Yönetmeliğin Kapsamı

            Yönetmeliğin doğru anlaşılabilmesi için, öncelikle kapsamı belirlenmelidir.  Bunun için m.1’i incelemek gerekir.

            Madde 1: “Bu Yönetmeliğin amacı, ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamasına ve ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmemesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir. “

Yönetmelik’te şu hizmetlerin düzenlendiği görülmektedir:

• Ödeme ve Ödeme Hizmetleri
• Elektronik para ihracında doğrudan/dolaylı olarak kullanılma
• Kripto para borsalarına elektronik para kuruluşları tarafından fon(para) aktarımı

Yönetmelik Kripto Para Borsalarını Ne Kadar Kapsıyor?

             Yönetmelik m.1’e de bakıldığında, ifade edildiği gibi “Kripto para borsalarına elektronik para kuruluşları tarafından fon aktarımı” nı da kapsadığı görülmektedir. Yönetmelik m.4/2’de de şu ibare yer almaktadır: “Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez.”

            Bu iki madde beraber incelendiğinde, elektronik para ve ödeme kuruluşlarını düzenleyen Kanun uyarınca kurulan “Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının”, yurt içinde veya yurtdışındaki “Kripto Para Borsaları”na yapılacak para ve benzeri aktarımları yapamayacağı anlaşılmaktadır. Yani artık elektronik para ve ödeme kuruluşları aracılığı ile kripto para borsalarına aktarım yapılamayacak olup, bu madde bankaları kapsamamaktadır.

Son dönemlerde asıl olarak bazı kripto para platformlarında görülen kullanıcı mağduriyetleri, güvenlik açıkları, spekülasyonlar ve finansal usulsüzlüklerin bu Yönetmeliğe etkisinin olduğunu düşündüğümüzü de söylemekte fayda vardır.

Yönetmelik Neyi Yasaklıyor?

Yasakladığı kısmı anlamak için, Yönetmelik’in m.1’de belirtilen kapsamı ve m.3/2-3 fıkralarından yola çıkmak gerekmektedir. Madde 3/2-3. fıkralar şu şekildedir:

  “(2) Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz.

    (3) Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz.”

Metinde, kripto paraların “ödeme”lerde kullanılamayacağı belirtilmiştir. Yasaklanan kısmı tam anlamak için, “ödeme” kavramını incelemek gerekmektedir.

“Ödeme hizmeti” kavramı ise, 6493 sayılı Kanun m.12’de çerçevesi çizilmiş ve özel olarak kapsamı olan bir hizmettir. “Ödeme” ve “ödeme hizmeti” kavramlarına ayrı olarak yer verildiğini de bu iki kavramın farklı anlamlarda kullanıldığını anlamak açısından belirtmekte fayda vardır.

Yönetmelik Madde 1’de “ödeme” ve “ödeme hizmeti” kavramının farklı şekilde belirtilmesi, ve “6493 sayılı Kanun 12. Madde “ğ” bendinde” ise “ödemeler alanı” ibaresi ile “ödeme” kavramını farklı amaçla yani gerçek anlamı ile kullanılması durumlarının, “kripto paralar (varlıklar) ile gerçekleştirilecek her türlü ödemelerin yasaklandığı sonucuna götürdüğü söylenebilecektir.

Yani Yönetmelik ile, Hukukumuzda kripto paraların (varlıkların) her türlü ödemede kullanımı yasaklanmıştır. Aynı zamanda bu varlıkların kullanılmasına yönelik doğrudan veya dolaylı hizmetler de yasaklanmıştır.

Kripto Paraların Hukuk Düzenince Tanımlanması

                        Ek olarak, Yönetmelik’te kripto paralar Türk Hukuku’nda ilk defa tanımlanmış olup, “kripto varlık” olarak bahsedilmiştir. Bu sebeple, artık kripto paralar, Hukukumuzda itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarından birisi olarak nitelendirilemeyecek, “maddi olmayan varlık” olarak nitelendirilecektir.

Sonuç

Sonuç olarak Yönetmelik, kripto varlıklara (paralara) ilişkin her türlü ödeme faaliyetini yasaklamıştır. Yönetmelik ile, son aylarda asıl olarak siber güvenlik açıklarının ve finansal ihlallerin yaşandığı kripto para borsalarında yapılan alım-satımları ise engellenmemiştir.

            Yine de bu konuda hukuki ve sektörel tartışmaların önüne geçmek için yakın zamanda daha anlaşılabilir bir düzenlemenin olabileceği de ihtimaldir.

Yazar: Av. Ali ERŞİN / Hukuk ve Bilişim Dergisi Genel Koor.

Mail: [email protected] – Twitter: @avukataliersin

Kaynaklar

• Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik
• 6493 Sayılı Ödeme ve Menkul Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun
• Hukuk ve Bilişim Dergisi ( hukukvebilisim.org )
• Merkez Bankası Kanunu