Araştırmalara göre sektörün yüzde sekseninin niyeti kötü… Peki dolandırıcı bir ICO nasıl anlaşılır? Gelin birlikte inceleyelim.
Yatırımcıların ICO’lara gösterdiği ilgi, 2018’de de büyümeye devam ediyor. CoinSchedule raporuna göre, ICO projeleri 2018’in 5 ayında, 2017 yılına göre %10 daha fazla (yaklaşık 5 milyon dolar), ilgi gördü.
ICO’ların artık ciddi bir getiri kaynağı olduğu aşikar. Yatırımcılar iyi paralar kazanıyorlar. Boston College Carroll School of Management’tan uzmanlar, bu tarz projeleri destekleyenlerin %82’lik bir kâr oranı yakaladığını ve 2018’in bu bağlamda yeni bir rekor belirleyeceğini söylüyor. Şu anki rekor, 4 milyar dolar toplayan EOS projesine ait.
ICO’lar ile desteklenen projelerin çok geniş bir yelpazede olduğunu görebiliyoruz. Örneğin, tıp sektörü ile ilgileniyorsanız hastaları ve doktorları birbirine bağlayan, Well isminde bir platformdan söz edebiliriz. Kendi kripto para biriminizi oluşturmak isterseniz, bunu da yalnızca birkaç tıklamayla mümkün kılan Hero girişimini örnek verebiliriz. Ayrıca e-sporlar ile ilgileniyorsanız, turnuvalardan kazanç elde edilmesine olanak sağlayan Game Stars’a bir göz atabilirsiniz.
ICO’lara yatırım yaparken para kaybetmeyin: Dolandırıcı bir ICO nasıl anlaşılır?
Böyle yoğun bir taleple birlikte pek çok sahtekarlığın da pazara girdiği artık bilinen bir gerçek. Danışmanlık şirketi Satis Group LLC tarafından, ICO’ların %80’inin dolandırıcılık yaptığı ve projelerin sadece %8’inin kripto borsalarına tahsis edildiği tahmin ediliyor.
Peki dolandırıcı bir ICO’ya para kaptırmamak için neler yapmak gerekiyor? Sizin için sıraladık.
Dokümanlar kafanızı bulandırmamalı
İnsanlara ne kadar inandığınızın bir önemi yok. Bu yüzden yola projelerin dokümanlarını inceleyerek başlayın. Bir ICO’nun en önemli dokümanı, white paper’lardır. Proje ekibinin milyonlarca tokeni insanlarla buluşturmak için nasıl bir plan izleyeceğine bu belge aracılığıyla ulaşabilirsiniz. Projenin kullanım detayları, planları ve pazar analizi, white paper’da sunulmuş olmalı. Yatırımcıya yönelik özenle hazırlanmış bir belge olması gerektiğinden söz etmeye gerek yok.
Eğer white paper kodun bir kısmını, depo (kaynakların toplanacağı yer) bağlantılarını ve projeye ilişkin teknik detayları içeriyorsa bu bir avantajdır.
Belgeleri inceledikten sonra kafanızdaki soru işaretleri hala duruyorsa ve zihniniz daha da bulandıysa anlayın ki o proje sizin için uygun değildir. “Ben bir uzman değilim, terimleri ve hesaplamaları anlamamam çok normal.” diye düşünüp kendinizi küçümsemeyin. Akıllıca seçilmiş kelimelerin arkasında dolandırıcılık yatma ihtimali her zaman yüksektir.
Roadmap (Yol haritası)
Bu dokümanlar arasında en önemli ikincisi, Roadmap, yani yol haritasıdır. Roadmap’te proje için önemli olan tüm tarihlere ulaşabiliyor olmalısınız. Ayrıca inceleyeceğiniz her doküman, başta white paper ve Roadmap olmak üzere, birbiriyle uyumlu olmalıdır.
Eğer ortada bir prototip yoksa projenin yayınlanma aşamasından bir ay sonra piyasaya sürülmesini beklemeyin. Ve evet, prototipler iyi ve adil bir proje için önemli işaretlerdir. Eğer size çok kısa bir zaman diliminde hızlı gelişmeler sunuluyorsa, bunun dolandırıcı bir ICO olabilme ihtimalini es geçmeyin.
Adresler çok önemli
Dokümanları okumaya devam edin ve legal address (yasal adres) kısmını bulun. Gerçekten böyle bir adresin var olup olmadığını Google Maps üzerinden kolaylıkla kontrol edebilirsiniz. Ayrıca web site domain’inin nereye, ne kadar süredir kayıtlı olduğuna da bakın. Yalnızca ICO’da kullanılmak üzere, birkaç gün önce oluşturulup oluşturulmadığına mutlaka dikkat edin.
Tabii ICO’nun bazı kazanımları ve kendine ait bir topluluğu olması da önemli. Bunun için de ICO derecelendirme sitelerinden gerekli araştırmayı yapabilirsiniz: icorating.com ve tokentops.com/ico/scam gibi.
“Bu insanlar kim?”
Dokümanları incelediniz ve bir problem olmadığını gördünüz. Güzel…
Şimdi sıra, ekibi oluşturan kişilerin geçmişlerini incelemekte. Web sitesinde ekibin en azından bir kısmına dair bilgilerin yer alması önemlidir. Bu noktada mütevazılığı bir kenara bırakmak zorundasınız. Zira bu kişilerin neler yaptığını, başarılarını ve portfolyolarını göremiyorsanız yeni projede başarıya ulaşacaklarından emin olamazsınız.
Bununla da yetinmeyin. Ekip üyelerinin isimlerini, kişi bilgilerini, adreslerini ve sosyal medya profillerini Google’da arayın. Hatta onlarla iletişim kurup proje hakkında konuşmayı deneyin.
Ayrıca projenin danışmanlarına ve diğer yatırımcılarına da ulaşabilirsiniz. Birlikte risk almak üzere olduğunuz insanlarla konuşmak da iyi bir yöntem olabilir. Bunun için bitcointalk.org idealdir.
“Bu projeyi gözüm bir yerden ısırıyor ama…”
Bazı üşengeç dolandırıcılar, başka web sitelerini, açıklama bölümlerini ve diğer bilgileri kopyalar. Yatırım yapmak üzere olduğunuz projenin sahip olduğu web sitesinde intihal var mı, mutlaka göz gezdirin.
“Para! Daha çok para!”
Mucize diye bir şey yoktur. Eğer proje hakkındaki bilgileri okuduktan sonra “İşte bu be! Hayatım tamamen değişecek, artık milyoner olacağım!” tarzı heyecanlara kapıldığınızı fark ettiyseniz, üzgünüz fakat muhtemelen dolandırıcı bir ICO ile karşı karşıyasınız.
Makul ve yeterli bir ICO, akılalmaz kârlar veya kozmik tavsiyelerde bulunmaz. Ayrıca risklerin asgariliğini de garanti etmez. Yüksek kazanç ve garantiler vaat eden klasik Ponzi’lere düşmeyin.
Bilgi düzeyinizden emin olun
Yatırım konusunda yeterli araştırmayı yaptığınızdan emin olun. Karşılığında ne alacağınızı, tokenler hakkında yeterli bilginiz olup olmadığını, coin emisyonunun ne olduğunu, Blockchain’in ne olduğunu, tokenlerin değerinin neden artacağını, coinleri geri almanın mümkün olup olmadığını, coin sahiplerinin bonuslar elde edip etmeyeceğini bilin.
En önemlisi ise, ICO’nun sona ermesinden sonra değerinin ne seviyeye geleceğini anlayabilmek. Proje ekibi genellikle kârlar hakkında yüzdesel bir oran gösterir. Ekip ayrıca projenin ürünlerini ve proje içi satın alımlarda tokenlerin kullanılıp kullanılamayacağını da sunar.
Kaynakların çekimi esnasında bir problem yaşanmaması gerekir. Tokenler genellikle bir açık kodla sunulur. Bu, “Eğer kodlar açık değilse proje dolandırıcıdır.” anlamına gelmese de bazen kapalı kodlar yatırımcıları üzen senaryolar ortaya çıkarabiliyor.
Şimdilik bu kadar. Bugüne dek karşılaştığınız dolandırıcılıklara dair tecrübelerinizi yorumlarda bizimle paylaşabilirsiniz. Dürüst ve adil yöntemlerle, bol kazançlı yatırımlar dileriz.
