Şirketlere 2017 yılı boyunca 3.5 milyar dolar fon sağlayan ICO kavramı, ülkemizde de gelişmeye başlıyor ve beş Türk şirketi 300 milyon dolarlık ICO’ya hazırlanıyor.
2017 start-up’lar için zayıf bir yıl oldu. StartupsWatch verilerine göre, Türk start-up’ları geçtiğimiz yıl içinde ancak 100 milyon dolarlık yatırım alabildi. Geçtiğimiz yıllara kadar Türkiye, start-up yatırımlarında Doğu Avrupa ülkelerine liderlik ediyordu. Ancak bu yıl çok az farkla Romanya’nın önüne geçerek Polonya’nın ardından ikinci sırada yer alabildi. Türkiye’de en büyük yatırım, çeken girişim, International Finance Corporation (IFC), Amadeus Capital Partners ve Vostok Emerging Finance’ten toplam 15 milyon dolar yatırım alan Iyzico oldu. Ancak blockchain fenomeni 2018’de start-up ekosistemindeki tüm eğilimleri yükseltmeye hazırlanıyor.
Para toplama ortamı değişiyor
Bitcoin başta olmak üzere tüm yıl boyunca gündemde kalan kripto para birimleri 2018’de de pazar hakimiyetini sürdürecek gibi görünüyor. Giderek daha çok kişinin blockchain teknolojilerinin gücünden yararlanmak istemesiyle ‘kripto ateşi’ girişimcilik ruhuna işledi ve para toplama ortamını sonsuza dek değiştirmeye hazır.
Sadece biri Türkiye’de arz yapmayı planlıyor
2018’de beş Türk start-up en az 250 milyon dolar toplamak amacıyla ilk dijital para arzı (Initial Coin Off ering – ICO) gerçekleştirmeyi planlıyor. Ancak bu karamsar senaryo. Toplam arz miktarının 300 milyon dolara kadar çıkabileceği tahmin ediliyor. Bu yarışa girmeye hazırlananlardan biri olan dijital kimlik hizmet sağlayıcısı Kimlic, 14 milyon dolar toplamayı hedefliyor. Copyrobo, Global Miles ve blockchain misyoneri Cemil Şinasi Türün de 2018’de lansman yapmaya hazırlanan diğer şirketler. Bunlar arasında sadece Türün, arzı Türkiye’de gerçekleştirmeyi planlıyor ve bunun için Ankara’daki sermaye piyasası yetkilileriyle temas halinde.
Malta’da arz yapmayı planlayan da var
Diğerleri, mevzuatın daha az önemsendiği Singapur, Vietnam, Malta veya İngiltere’de gerçekleştirecekleri arzlarla küresel yatırımcılardan kaynak toplayacak. Diğer yandan blockchain üzerinden akıllı seyahat platformu sağlayan Further 200 milyon dolara kadar çıkmayı planlarken Bundle Network, yatırımcılarının dünya çapındaki birçok çevrimiçi kripto para borsasında işlem yapmasına imkan sağlayacak sistemiyle 40 milyon dolara kadar fon toplamayı planlıyor.
Global sahnede gerçekleştirilecek en büyük iki türk dijital para arzı
Further seyahat sektörünü ‘alt-üst’ edecek
İstanbul merkezli Seven Gates’ten ayrılarak 2012’de Dubai’de kurulan ve seyahat sektöründe blockchain teknolojilerine yatırım yapan Further, ilk dijital para arzını Singapur’da gerçekleştirecek. Şirket 430 bin değerinde Ethereum token’ını yolcuların seyahat bilgilerini tutan bir akıllı token olan “Akıllı Seyahat Kaydı” karşılığında arz edecek. Yani aynı havacılık sektörünün faturalandırma, yer hizmetleri, otel rezervasyonları ve araç kiralama gibi ana işlemlerinde kullanılan yolcu adı kayıtları ve rezervasyon kodları gibi… Further’in fon toplama stratejisi ikili bir yol izleyecek. Şirket ICO sona ermeden yüzde 6’ya kadar hisse de satacak. Further dünya çapında IATA üyesi olmayan 486 havayoluyla çalışmayı amaçlıyor. Halihazırda Afrika genelinde üyeleri olan bölgesel bir havayolu birliği ile görüşmeler yürüten şirket kendi platformu üzerinden ilk işlemini 10 ay içinde, biletleme fonksiyonunu da 18 ay içinde gerçekleştirmeyi hedefl iyor. Şirketin iş planında 100 milyon bilet işlemi gerçekleştirerek ve 500 milyon dolar kazanarak ilk beş yılda yüzde 2,5 pazar payı almak var. Biri Güney Asya’dan diğeri Körfez bölgesinden olmak üzere iki havayolu şirketiyle anlaşma süreci devam ediyor.
Arz öncesi süreç şubatta başlayacak, arzın kendisi Şubat ve Mart aylarında gerçekleştirilecek. Şirket arz aşamasında 150 milyon dolar fon sağlamayı amaçlıyor. Bu başarıldığı takdirde 50 milyon dolarlık bir ek satışla toplanacak fon oranı 200 milyon dolara ulaşacak. Further’ın blockchain teknolojisi faturalandırma, sözleşme ve ödeme sorunlarına gerçek zamanlı çözüm sağlamakla birlikte ileride kişiye özel ayarlanabilen uçak biletiyle bilet ve rezervasyon borsası gibi yeni fonksiyonlar da lanse edecek. Bilet ve otel rezervasyonları takas edilebilme, bölünebilme, birleştirilebilme ve el değiştirebilme özelliklerine sahip akıllı token’lar aracılığıyla gerçekleştirilebilecek. Şirket izahatnamesinde “Seyahat ürünlerinin özelleştirilebilir, etkileşimli ve özerk olduğu bir gelecek hayal ediyoruz” deniyor.
Kripto para alım satım ve arbitraj platformu
Bundle Network, kullanıcıların tek bir hesap üzerinden ve tek bir tıkla alım satım yapmalarını sağlayan ve çeşitli kripto para borsalarıyla bağlantılı olarak çalışan çevrimiçi bir borsa platformu. Kullanıcılar farklı borsalar arasında fiyat karşılaştırması ve arbitraj yapabildikleri bu plaftorm üzerinden gruplar halinde ya da münferit olarak farklı kripto para birimi satın alabiliyor. Merkezi Londra’da bulunan ve İsviçre’de de bir geliştirme birimi olan start-up, global yatırımcılardan 40 milyon dolar toplamayı planlıyor. Şirket ayrıca Malta’daki başka bir işletme üzerinden ilk dijital para arzına benzer bir token oluşturma etkinliği (Token Generation Event – TGE) de gerçekleştirecek. Bundle Network bu etkinlik için aile üyeleri ve dostlarından taahhüt almaya başladı bile. Şirketin izahatnamesinde Bundle Network’ün değerini 100 milyon dolara çekecek olan 510 milyon Bundle Token (BND) arz edeceği bilgisi yer alıyor.
Sürekli büyüyen kripto para pazarından yüzde 1,2 pay almayı planlayan Bundle Network 2018’de 40 milyon dolar gelir elde edecek. Gelir modeliyse geleneksel borsa platformlarıyla neredeyse aynı. Standart olarak gerçekleştirilen her işlem üzerinden yüzde 0.5 komisyon alınacak. Dünyada 1.000’in üzerinde kripto para birimi ve 500 çevrimiçi özel borsa platformu bulunuyor. Kripto para birimlerinin 2025 yılına kadar 5 trilyon ABD doları piyasa değerine ulaşması bekleniyor.
dunya.com / Erdinç ERGENÇ
